از آنجايي كه كيفيت جوجه يكروزه در عملكرد گــله گــوشتي‌بسيار موثرمي‌باشد; لذا به‌ذكر خصوصيات‌جوجه‌يكروزه‌با كيفيت‌بالا مي‌پردازيم.
جوجه يكروزه با كيفيت بالا بايستي داراي خصوصيات زير باشد:
ـ از نظر وزني يكنواخت و يكدست باشد.
ـ رنگــ خوبي‌داشته‌باشد.
ـ به‌اندازه آب از دست‌داده‌باشد.
ـ ناف به خوبي بسته شده باشد.
ـ بدون‌نقائص‌فيزيكي‌و عفونت‌باشد.
ـ هوشيار چابك و فعال باشد.
اهميت كيفيت جوجه يكروزه به‌دلائل زير مي‌باشد:
ـ جوجه‌باكيفيت‌بالا داراي‌عملكردبهتري‌خواهد بود.
ـ جوجه‌باكيفيت‌بالا درصد تلفات‌وحذفي‌كمتري‌در هفته‌اول‌خواهدداشت.
ـ جوجه‌باكيفيت‌بالا فعال‌تر خواهد بود.
ـ جوجه‌باكيفيت‌بالا تغييرات‌شرايطمحيطي‌را بهتر تحمل‌مي‌كند.
ـ جوجه‌باكيفيت‌بالا واكنش‌كمتري‌نسبت‌به‌واكسيناسيون‌نشان‌خواهد داد.
ـ جوجه‌باكيفيت‌بالا حذفي‌كمتري‌درطول‌دوره‌پرورش‌خواهد داشت.
فاكتورهاي‌موثر در كيفيت‌جوجه‌يكروزه‌عبارتند از:
شرايط اقليمي، مديريت‌گــله‌هاي‌مادر، جوجه‌كشي‌و گــله‌هاي‌گــوشتي.نتيجتاكيفيت‌نامطلوب‌جوجه‌ممكن‌است‌مربوط به‌اشكال‌در:
گــله‌هاي‌مادر، جوجه‌كشي، گــله‌هاي‌گــوشتي‌وكنترل‌كيفيت‌جوجه‌يكروزه‌باشد.
مديريت‌جمع‌آوري، دستكاري،جابجايي‌و نگــه‌داري‌تخم‌مرغ‌جوجه‌كشي‌در كيفيت‌جوجه‌يكروزه‌موثر مي‌باشد.
تخم‌مرغ‌هاي‌سفيد، ترك‌دار، برس‌كشيده‌شده‌و مرطوب‌باعث‌انتقال‌آلودگــي‌سطح‌پوسته‌به‌داخل‌و انفجارداخل‌ماشين‌و آلودگــي‌ساير تخم‌مرغ‌هاشده‌و جوجه‌هاي‌توليدي‌نيز از كيفيت‌مناسب‌برخوردار نخواهند بود و بسته‌به‌ميزان‌آلودگــي‌طي‌روزهاي‌اوليه‌تلف‌شده‌و باعث‌انتقال‌عوامل‌بيماري‌زا ازطريق‌افقي‌به‌ساير طيور گــله‌مي‌گــردند.
بنابر اين‌جمع‌آوري‌مرتب‌تخم‌مرغ‌هاي‌جوجه‌كشي، سه‌تا پنج‌نوبت‌هر روز بسته‌به‌فصل‌و ضدعفوني‌تخم‌مرغ‌هاي‌جمع‌آوري‌شده، حداكثر يك‌ساعت‌پس‌از جمع‌آوري، به‌روش‌صحيح‌از ميزان‌توليد تخم‌مرغ‌هاي‌روي‌بستر و كثيف‌كاسته‌و در ارتقاءكيفيت‌جوجه‌موثر مي‌باشد.
هم‌چنين‌جابجايي‌و حمل‌ونقل‌تخم‌مرغ‌جوجه‌كشي‌از فارم‌به‌جوجه‌كشي‌در شرايط مناسب‌از ايجاد شكستگــي‌وترك‌هاي‌موئي‌در تخم‌مرغ‌پيش‌گــيري‌مي‌نمايد. تخم‌مرغ‌هاي‌داراي‌ترك‌موئي‌به‌آساني‌قابل‌تشخيص‌نبوده‌وفقط در شرايط كندلينگــ‌قابل‌تشخيص‌مي‌باشند. خواباندن‌چنين‌تخم‌مرغ‌هايي‌در ماشين‌جوجه‌كشي‌باعث‌انتقال‌سريع‌عوامل‌ميكروبي‌به‌داخل‌وانفجار در ماشين‌و عواقب‌بعدي‌ناشي‌از آن‌مي‌گــردد.
ـ نگــه‌داري‌تخم‌مرغ‌بسته‌به‌طول‌زمان‌نگــه‌داري‌در شرايط مناسب‌از نظرحرارت، رطوبت، تهويه‌و هم‌چنين‌نگــه‌داري‌تخم‌مرغ‌قبل‌از خواباندن‌به‌مدت‌كافي‌در اطاق‌ستر در شرايطمناسب‌از نظر حرارت، رطوبت، تهويه‌باعث‌توليد جوجه‌هاي‌يكنواخت‌ويكدست‌مي‌شود.
ـ سن‌گــله‌مادر نيز در كيفيت‌جوجه‌موثر است. جوجه‌هاي‌به‌دست‌آمده‌ازگــله‌هاي‌مادر جوان، كوچك‌تر وضعيف‌تر بوده‌و مستعد دهيدراته‌شدن(از دست‌دادن‌آب‌بدن) مي‌باشند،پرورش‌جوجه‌ريز احتياج‌به‌مديريت‌ورسيدگــي‌بيشتري‌دارد، ضمن‌توجه‌بيشتر به‌شرايط نگــه‌داري‌جوجه‌ها درجوجه‌كشي‌و هم‌چنين‌انتقال‌به‌فارم،زمان‌رسيدن‌جوجه‌ها به‌آب‌و دان‌هرچه‌كوتاه‌تر باشد بهتر است. بنابراين‌بايد از ارسال‌جوجه‌هاي‌ريز به‌فارم‌هايي‌كه‌داراي‌بعد مسافت‌زيادي‌باجوجه‌كشي‌هستند خودداري‌شود، دراين‌صورت‌از دهيدراته‌شدن‌و نتيجتا افزايش‌تعداد حذفي‌جلوگــيري‌شده(پتانسيل‌منفي) و به‌پتانسيل‌مثبت‌آنهاكه‌بالا بودن‌ميزان‌سرزندگــي‌آنها و رشدسريع‌تر آنها است، دست‌مي‌يابيم.
ـ گــله‌هاي‌مادر پير تخم‌مرغ‌هاي‌باپوسته‌نازك‌تري‌توليد مي‌نمايند كه ازطرفي‌در نگــه‌داري‌آنها در سردخانه‌ودر ستر از نظر حرارت‌و رطوبت‌بايستي‌دقت‌بيشتري‌به‌عمل‌آيد تا به‌ميزان‌بيش‌از حد معمول‌آب‌از دست‌ندهند،هم‌چنين‌بايد نسبت‌به‌ضدعفوني‌هرچه‌سريع‌تر آنها در فارم‌اقدام‌شود، زيرا كه‌نفوذ عوامل‌بيماري‌زا به‌دليل‌نازكي‌پوسته‌به‌ميزان‌بيشتر و در مدت‌كوتاه‌تري‌در آنها صورت‌مي‌گــيرد،نتيجتاگــله‌هاي‌مادر پير توليد جوجه‌هاي‌درشت‌تري‌مي‌نمايند كه‌استعداد ابتلاءبه‌عفونت‌در آنها بيشتر مي‌باشد.
ـ ابتلاء گــله‌هاي‌مادر به‌بيماري‌هاي‌ويروسي، ميكروبي‌و مايكوپلاسمايي‌دركيفيت‌جوجه‌يكروزه‌تاثيرگــذارمي‌باشد.
ـ اصولا هر نوع‌استرسي‌كه‌به‌گــله‌واردشود از آن‌جمله‌ابتلاء به‌بيماري‌هاي‌عفوني(با انتقال‌عمودي‌و يا بدون‌انتقال‌عمودي) باعث‌افزايشShedding(ريزش) عوامل‌ميكروبي‌مهار شده،نظير كلي‌باسيل‌و سالمونلا در گــله‌مادر وانتقال‌آنها به‌جوجه‌يكروزه‌گــشته‌ونهايتادر طول‌دوران‌درگــيري‌گــله‌باعوامل‌استرس‌زا كيفيت‌جوجه‌يكروزه‌افت‌نموده‌و ميزان‌تلفات‌اوليه‌و تعدادجوجه‌هاي‌حذفي‌افزايش‌مي‌يابد.ميزان‌تلفات‌اوليه‌و حذفي‌ها در گــله‌گــوشتي‌بستگــي‌به‌چگــونگــي‌برخورد باگــله‌دارد، قرار گــرفتن‌جوجه‌يكروزه‌درشرايط محيطي‌نامناسب‌كه‌يكي‌ازعوامل‌استرس‌زا مي‌باشد، باعث‌تكثيرعوامل‌ميكروبي‌گــشته‌كه‌از طرفي‌باعث‌مرگــ‌جوجه‌هاي‌آلوده‌شده‌و از طرفي‌ديگــر باعث‌انتقال‌عوامل‌ميكروبي‌به‌طيور سالم‌گــله مي‌گــردد و نهايتاباعث‌افزايش‌تلفات‌و حذف‌در هفته‌اول‌و درصورت‌عدم‌بهبود شرايط، افت‌عملكرد گــله‌را به‌دنبال‌خواهد داشت.
ـ ويروس‌هايي‌كه‌به‌طور عمودي‌ازگــله‌مادر به‌جوجه‌منتقل‌مي‌شوندعبارتند از:
ويروس‌كم‌خوني‌عفوني‌جوجه‌وCAA، ويروس‌آنسفالوميليتAE،MLVويروس‌رئو . REO ويروس‌لكوزمييلوييد
1ـ ويروسCAAكم‌خوني‌عفوني:
جنين‌را نمي‌كشد و در صورت‌آلودگــي‌گــله‌مادر، ويروس‌به‌جوجه‌منتقل‌شده‌جوجه‌ها پس‌از خارج‌شدن‌از تخم‌در عرض‌چند روز در اثر كم‌خوني‌از بين‌مي‌روند. ژوليدگــي‌پرها،رنگــ‌پريدگــي‌ساق‌پا و خونريزي‌هاي‌زير جلدي‌از مشخصه‌هاي‌اين‌بيماري‌است. اين‌بيماري‌مخصوص‌جوجه‌هاي‌جوان‌مي‌باشد.
در صورتي‌كه‌گــله‌هاي‌مادر فاقدآنتي‌بادي‌باشند، جوجه‌هاي‌نتاج‌آنهاحساس‌بوده‌و در صورتي‌كه‌درروزهاي‌اول‌زندگــي‌در محيط آلوده‌باويروس‌قرار گــيرند، آلوده‌شده‌و دچارتلفات‌مي‌گــردند. بهترين‌شكل، وجودآنتي‌بادي‌عليه‌بيماري‌در گــله‌مادر به‌علت‌واكسيناسيون‌و يا آلودگــي‌باويروس‌فيلد در مرحله‌پرورش‌و انتقال‌آنتي‌بادي‌به‌نتايج‌آنهاست‌كه‌باعث‌حفاظت‌جوجه‌هاي‌گــوشتي‌در سنين‌اوليه‌پرورش‌مي‌گــردد.
2ـ بيماري‌آنسفالوميليتAE:
ر جوجه‌هاي‌جوان‌باعث‌فلجي‌ولرزش‌در سر و بال‌ها مي‌شود. جوجه‌هابا پاهاي‌كشيده‌به‌پهلو مي‌افتند.جوجه‌هاي‌يكروزه‌كه‌از طريق‌تخم‌مرغ‌هاي‌آلوده‌به‌ويروسAE مبتلاشده‌اند، علائم‌را از روز اول‌نشان‌مي‌دهند. علائم‌بيماري‌خيلي‌شبيه‌به‌فرم‌عصبي‌بيماري‌نيوكاسل‌است‌ولي‌بروز علائم‌عصبي‌در بيماري‌نيوكاسل‌نمي‌تواند زودتر از 4ـ3 روزگــي‌ديده‌شود. در ثاني‌ويروس‌بيماري‌نيوكاسل‌به‌راحتي‌از مغز جوجه‌هاي‌مبتلا جدامي‌شود. با وجود آنتي‌بادي‌در گــله‌مادربه‌علت‌واكسيناسيون‌يا آلودگــي‌طبيعي‌گــله‌در زمان‌پرورش‌و انتقال‌آنتي‌بادي‌به‌جوجه‌هاي‌يكروزه‌باعث‌حفاظت‌جوجه‌هاي‌گــوشتي‌مي‌گــردد. لرزش‌در ،اثر كمبود ويتامين‌و Eنفوذ عوامل‌ميكروبي‌مانند E.coli سالمونلا به‌مغزنيز مي‌تواند ايجاد شود.
3ـ ويروس‌بيماريREO
از طريق‌مادر به‌جوجه‌هاي‌گــوشتي‌نيز منتقل‌مي‌شود و باعث‌تورم‌مفاصل‌و لنگــش‌و هم‌چنين‌باعث‌كاهش‌جذب‌مواد مغذي‌از روده‌شده‌و نتيجتاباعث‌كاهش‌و غيريكنواختي‌گــله‌مي‌گــردد.
4ـ ويروس‌لكوزمييلوييد MLV
ويروس‌جديدي‌از خانواده‌ويروس‌لكوزمييلوييدها در MLV به‌نامJسال‌هاي‌اخير شناسايي‌و در صنعت‌مرغ‌مادر گــوشتي‌به‌طور وسيعي‌شايع‌شده‌است. اين‌ويروس‌تمايل‌خاصي‌به‌سلول‌هاي‌مغز استخوان‌داشته‌و باعث‌بروز لكوز در مغز استخوان‌مي‌شود.بيماري‌زايي‌اين‌ويروس‌در مرغان‌گــوشتي‌متغيير است. مي‌تواند بدون‌ايجاد تومور، مرگــ‌و مير و يا اثرات‌زيان‌آور در عملكرد، در گــله‌حضورداشته‌باشد و در ساير موارد تلفات‌مي‌تواند 2ـ1 درصد و گــاهي‌به20درصد برسد. شدت‌لكوزمييلوييدبستگــي‌به‌تضعيف‌سيستم‌ايمني‌به‌دليل‌استرس‌و بروز ساير بيماري‌ها از ،جملهCAAمارك، گــامبورو و سموم‌قارچي‌دارد. تومورها به‌فراواني‌درسطح‌داخلي‌استخوان‌جناغ‌سينه‌محل‌اتصال‌دنده‌به‌غضروف، استخوان‌لگــن،فك‌تحتاني‌و استخوان‌جناغ‌ايجادمي‌شود. تومورها ممكن‌است‌به‌صورت‌گــره‌اي‌و يا منتشر و معمولاچندتايي‌با قوام‌نرم‌و سست‌و به‌رنگــ‌سفيد مايل‌به‌زرد مشاهده‌شوند.
عوامل‌ميكروبي:
عبارتند از: سالمونلا و اشرشياكلي.عوامل‌فوق‌الذكر به‌طريق‌مستقيم(ازطريق‌مادر) و غيرمستقيم(محيط آب‌ودان‌آلوده) مي‌توانند باعث‌آلودگــي‌جوجه‌شوند.
در صورت‌انتقال‌عمودي‌جوجه‌هااز روز اول‌و از بدو ورود به‌سالن، كسل‌و پژمرده‌و داراي‌تلفات‌خواهند بود.كشت‌ميكروبي‌از اندام‌هاي‌دروني،جوجه‌هاي‌تلف‌شده‌و بيمار نوع‌آلودگــي‌را نشان‌مي‌دهد. در صورت‌انتقال‌افقي‌شروع‌تلفات‌معمولا پس‌ازهفته‌اول‌خواهد بود.
مايكوپلاسماها:
مايكوپلاسماگــالي‌سپتيكوم(MG) ومايكوپلاسما سينويه(MS) از عوامل‌بسيار تاثيرگــذار در ميزان‌رشد جوجه‌بوده‌و باعث‌مستعد نمودن‌ابتلاجوجه‌ها به‌بيماري‌هاي‌ويروسي‌تنفسي‌مانند نيوكاسل، برونشيت‌و آنفلوآنزامي‌گــردند. مايكوپلاسماگــالي‌سپتيكوم‌باعث‌كاهش‌رشد و ايجاد ضايعه‌دراپي‌تليم‌ناي‌و كيسه‌هاي‌هوايي‌شده‌وزمينه‌را جهت‌عفونت‌هاي‌باكتريايي‌به‌خصوص‌اشرشياكلي‌مستعد مي‌نمايند.مايكوپلاسما سينوويه‌باعث‌تورم‌مفاصل، لنگــش، كاهش‌رشد و هم‌چنين‌آلودگــي‌كيسه‌هاي‌هوايي‌مي‌گــردد.
آنتي‌بادي‌هاي‌مادري:
ايمني‌مادري‌منتقله‌به‌جوجه‌هاي‌يكروزه‌موجب‌ايجاد ايمنيت‌و تيتريكنواخت‌آنتي‌بادي‌صرفادر مقابل‌بيماري‌هايي‌است‌كه‌گــله‌مادر بر عليه‌آنها واكسينه‌شده‌است.
آنتي‌بادي‌منتقل‌شده‌از مادر به‌جوجه‌بايستي‌به‌حدي‌باشد كه‌بتواند تابرقراري‌ايمنيت‌از طريق‌واكسيناسيون‌جوجه‌را در مقابل‌عوامل‌بيماري‌زاحفظ نمايد.جهت‌تدوين‌برنامه‌واكسيناسيون‌بايستي از ميزان‌تيترآنتي‌بادي‌مادري‌و پراكندگــي‌تيتر وهم‌چنين‌وضعيت‌بيماري‌هاي‌شايع‌درمنطقه‌مطلع‌باشيم.
تغذيه‌گــله‌مادر:
كمبود اسيدهاي‌آمينه، ويتامين‌ها ومواد معدني‌در كيفيت‌تخم‌مرغ‌وجوجه‌يكروزه‌و ميزان‌تلفات‌اوليه‌موثرمي‌باشد. كاهش‌ميزان‌فسفر، افزايش‌كلسيم، عدم‌بالانس‌كلسيم‌و فسفر و دركمبود ويتامين‌باعثD3 جيره‌گــله‌مادربد فرم‌شدن‌استخوان‌هاي‌پا، نرمي‌استخوان‌ها و نهايتافلجي‌و باز ماندن‌ازرشد مي‌گــردد.
كمبود ويتامين:E
در پرندگــان‌جوان‌باعث‌بيماري‌آنسفالومالاسي(بيماري‌جوجه‌ديوانه)مي‌شود. ضعف‌عضلاني، عدم‌تعادل‌پيشرونده‌كه‌موجب‌افتادن‌مكرر پرنده‌مي‌شود، عدم‌تعادل‌اسپاسمي، برگــشتن‌سر به‌پشت‌و يا سخت‌شدگــي‌گــردن،فلجي، و مرگ از نشانه‌هاي‌كمبودويتامينE مي‌باشد.
كمبود ويتامينB2ريبوفلاوين:
رشد اوليه‌جوجه‌ها كند است.ضعف‌در پردرآوري، فلجي‌پا،پيچ‌خوردگــي‌پنجه‌پا به‌طرف‌داخل‌ونشستن‌بر روي‌مفاصل‌خرگــوشي‌ازعوارض‌كمبود ريبوفلاوين‌در جوجه‌هامي‌باشد.
كمبودويتامينB5اسيدپانتوتنيك: باعث‌كوتولگــي‌و ضعيف‌شدن‌جوجه‌ها مي‌شود.