1- عدم باروري و فقدان نطفه زنده درداخل تخم مرغ
2- مرگ نطفه درحد فاصل زمان تخمگذاري تا هنگام خواباندن تخم مرغها د ردستگاه جوجه کشي
3- عدم رشد کافي و مناسب جنين و يا تلفات بين زمان خواباندن تا زمان خروج جوجه از تخم مرغ جهت رفع هر يک از علل فوق نياز به چاره جويي و تمهيدات متفاوتي مي باشد .
درجوجه کشي هاي تجاري بيشتر تخم مرغها تنها در روزهاي هجدهم يانوزدهم بعد از خواباندن به وسيله کندلينگ مورد آزمايش قرار ميگيرند اين بدان معناست که امکان دارد بين زمان بروز اشتباه و مشاهده علائم آن يک فاصله زماني تاخيري وجود داشته باشد بدين دليل بنظرمي رسد که ثبت ونگهداري رکوردهاي خوب و مناسب در مزارع توليد کننده تخم مرغ و در تمام مراحل عبور تخم مرغ و جوجه در جوجه کشي حياتي باشد .
عوامل مسببه در توليد تخم مرغهاي بي نطفه
مشکل عدم باروري اکثرا به صورت جداگانه در گله ها اتفاق مي افتد در زمان انجام نوربيني تخم مرغهاي بي نطفه به صورت کاملا روشن مشاهده مي شوند با اين وجود ماندن تخم مرغها به مدت 19-18 روز در داخل دستگاه ستر ممکن است درتمايز بين تخم مرغ بي نطفه وتخم مرغهايي که داراي نطفه هاي بسيار ابتدايي ونارس مي باشند ايجاد مشکل بنمايد در صورتي که بيش از يک گله تحت تاثير قرار بگيرد بايد به عوامل متعددي ظنين گرديد اما اظهار نظر يک فرد متخصص در اين ارتباط ضروري مي باشد. در صورت حصول نتايجي دال بروجود عدم باروري درگله بايد دقت نمود که اين مشکل ناشي از کداميک از عوامل مي باشد عواملي که سبب عدم باروري حقيقي در سطح گله مادر مي شوند بايد مورد بررسي و مطالعه قرار بگيرند اين عوامل ميتوانند به شرح زير باشند :
– سن گله مادر
– عدم تناسب در نسبت مرغ و خروس
– وجود پرندگان ضعيف به خصوص پرندگان نر ضعيف درگله
– سوتغذيه
– وجود سطح پايين بهداشت در گله مادر
– سومديريت به عنوان مثال عدم وجود دانخوري و آبخوري به تعداد کافي ، تراکم بيش از حد پرندگان نوردهي نامناسب، وجود استرس
سن گله مادر
پرندگان بسيار جوان ، هرچند که به ظاهر صفات مربوط به بلوغ را به نمايش مي گذارند ولي غالبا قادر نيستند به دفعات کافي و به طور موفقيت آميز جفتگيري نمايند حتي اگر جفتگيري به شکل مطلوبي انجام پذيرد به دليل آنکه اين پرندگان قادر به توليد ميزان کافي اسپرم نمي باشند تخم مرغهاي توليدي بدون نطفه خواهند بود ميزان باروري با افزايش سن پرنده نيز کاهش مي يابد به علاوه با گذشت زمان تعداد دفعات جفتگيري و اسپرم ها توليد شده در هر بار جفتگيري کاهش مي يابند زماني که پرندگان ماده جاذبه ظاهري خود را از نظرداشتن پرهاي زيبا از دست مي دهند پرندگان نر گله تمايل کمتري نسبت به آنها از خود نشان ميدهند به علاوه با افزايش سن ، پرندگان معمولا از تورم مفاصل رنج مي برند و اين امر سبب عدم جفتگيري درين آنها مي گردد .
نامناسب بودن نسبت پرندگان نر به ماده
افزايش يا کاهش تعداد خروس ميتواند سبب بالا رفتن نسبت تخم مرغهاي بي نطفه گردد در صورتي که تعداد خروسها بيش از اندازه مي باشد دراين حالت غالبا پديده اي بنام اختگي رواني رخ مي دهد و اين حالت نيز به دليل وجود سلسله مراتب اجتماعي موجود در سطح گله مي باشد که به صورت هرمي از بالا به پايين ، رابطه غالب و مغلوب را در بين خروسها نشان ميدهد خروسها يي که درانتهاي اين هرم قرار مي گيرند معمولا توسط ساير خروسها رانده شده و به آنها اجازه جفتگيري داده نمي شود چنانچه اين خروسها را از گله جدا کرده و به طور جداگانه مرغهايي به آنها اختصاص داده شود درامر جفتگيري موفقيت چنداني کسب نخواهند کرد بدون ترديد وجود تعداد کمي خروس در سطح گله بدين معني خواهد بود که تمام مرغان موجود موفق به جفتگيري با خروسها نخواهند شد .
وجود پرندگان ضعيف در گله
حضور اينگونه پرندگان که عمدتا از رايجترين علل عدم باروري مي باشند مي تواند ناشي از وجود انگلهاي داخلي مانند نماتودها وکرم سنگدان باشد حضور فيزيکي کرمها ميتواند سبب ضعيف شدن پرنده به علت عدم جذب غذا گردد اما اين کرمها به طورعمده سبب بروز کمبود ثانويه ويتامينها و ساير مواد مغذي نيز مي شوند انگلهاي خارجي همانند کک ها ، شپش ها ، جرب ها و غيره همواره به عنوان عواملي جهت تحريک پرندگان مطرح مي باشند که در ضمن سبب از دست رفتن خون و ايجاد کم خوني نيز مي گردند صدمات وارده به پاها و يا بالاهاي پرنده مانع از موفقيت آميز جفتگيري و در نتيجه تاثير برروي ميزان باروري تخم مرغها گردند .
سو تغذيه
کمبود شديد ويا حتي ناچيز مواد غذايي از نظر کمي و يا کيفي مي تواند تاثير بسزايي برروي باروري داشته باشد هنگامي که کمبود موادغذايي درحد ناچيز باشد يک مرغ ميتواند در طول اين مدت تخم مرغهاي خود را توليد کند ولي يک خروس قادر به توليد ميزان اسپرم مورد نياز جهت بارور کردن تخم مرغها نمي باشد .
سطح پايين بهداشت در گله هاي مادر
مسلما يک پرنده بيمار قادر به توليد مثل نخواهد بود پرندگاني که در نگاه اول داراي شرايط ايده ال بهداشتي و توليد مثلي مي باشند ممکن است تحت تاثير برخي از بيماريهاي مزمن که قدرت باروري آنها را کاهش مي دهند قرار داشته باشند توبرکولوز ، آسپرژيلوز و کوکسيديوز از بيماريهاي رايج و متداول در اماکني هستند که پرندگان براي سالهاي متمادي در آن نگهداري مي شوند و بيماري لوکوز و مايکوپلاسموز به شدت بر قدرت باروري پرندگان تاثير مي گذارند به علاوه پرندگاني که بعد از بروز عفونتهاي سالمونلايي و يا بيماري نيوکاسل بهبود مي يابند داراي قدرت باروري ضعيفي بوده ومتعاقب آن قدرت جوجه درآروي نيز در آنها پايين مي باشد .
سو مديريت
اکثر پرندگان در اثر تغييرات حاصل در طول مدت روشنايي روز براي شروع توليد مثل تحريک مي گردند دراي حالت تمام متابوليسم پرنده جهت دستيابي به مواد مغذي ضروري براي تشکيل تخم مرغ يا اسپرم تغيير مي نمايد شرايط بد نوردهي ميتواند برروي اين تغييرات موثر باشد در ضمن وجود درجه حرارت بالا با تاثير برروي ميزان مصرف غذا و کاهش دفعات جفت گيري به طور غير مستقيم برروي ميزان باروري پرنده موثر مي باشد تراکم بيش از حد پرندگان مي تواند مانع از دسترسي آزاد آنها به آب و غذا گرديده و در ضمن سبب کاهش فضاي لازم جهت جفتگيري موفقيت اميز نيز مي گردد .
مشکلات موجود قبل از خواباندن تخم مرغها در ماشين جوجه کشي
عدم خروج جوجه ها از تخم مرغهاي نطفه دار ،ناشي از مرگ ومير اوليه و زودرس جنين زنده داخل تخم مرغ مي باشد که غالبا در فاصله زمان تخمگذاري تا هنگام خواباندن تخم مرغها در ماشين رخ مي دهد هنگامي که خروج جوجه ها از تخم مرغهاي نطفه دار دچار نقصان و کاهش ميگردد يکي از موارد زير ميتواند دليل اين امر تلقي گردد :
– توارث
– آلودگي باکتريايي و بهسازي نامناسب محيط
– حمل ونقل ناصحيح وصدمات مکانيکي حاصل از آن
– نگهداري تخم مرغها به مدت طولاني
– شرايط نامساعد نگهداري تخم مرغها
– خواباندن تخم مرغهاي بسيار بزرگ و يا کوچک
توارث :
برخي از پرندگان نگهداري شده تحت شرايط کاملا مناسب دائما تخم مرغهاي نطفه داري توليد مي کنند که قدرت جوجه درآوري آنها پايين است اينگونه تخم مرغها به طور ژنتيکي دچار نقص هستند بسياري از ژنهاي دخيل در اين امر هم بروي متابوليسم مرغ و هم بر فيزيولوژي جنين تاثير مي گذارند اينگونه ژنها معمولا به صورت مغلوب وجود داشته و تاثير سويي در جوجه هاي طبيعي ايجاد نمي کنند و اين نيز به دليل پوشيده شدن اين ژنها با بيش از يک صفت غالب مي باشد . آميزش خويشاوندي سبب بروز و آشکار شدن صفات مغلوبي نظير ظرفيت بالاي تخمگذاري و يا ميزان رشد مي گردد به علاوه اين پديده سبب بروز بسياري از صفات مغلوب و نامطلوب مي گردد به علاوه اين پديده سبب بروز بسياري از صفات مغلوب و نامطلوب مي گردد اين صفات نامطلوب ميتوانند از عدم توانايي در انتقال مواد مغذي ضروري و انتقال آنها به تخم مرغ تاکشنده بودن آنها متفاوت باشند که درهر حال مانع از رشد جنيني مي شوند .
آلودگي و شرايط نامناسب بهداشتي
آلودگيهاي باکتريايي به آساني سبب فساد و خرابي تخم مرغهاي قابل جوجه کشي مي گردند برخي ازاجرام بيماريزا بالاخص سالمونلاها و ويروسها مي توانند قبل از تشکيل پوسته تخم مرغ به داخل آن انتقال يابند متداولترين راه ورود آلودگي به داخل تخم مرغ از طريق منافذ موجود برروي پوسته و بعد از تخمگذاري مي باشد عوامل باکتريايي مي توانند طي مدت 3 ساعت پس از زمان تخمگذاري از طريق اين منافذ عبور نمايند در صورتي که پوسته تخم مرغ مرطوب و يا کثيف باشد ورود باکتريها به داخل تخم مرغ بسيار سريعتر انجام مي گيرد زماني که تخم مرغ از بدن مرغ خارج مي شود درجه حرارتي برابر با حرارت بدن مرغ داشته ولي به سرعت سرد مي شود اين سردشدن سبب مي شود که حجم محتويات تخم مرغ به ميزان کمي کاهش پيدا کند از آنجايي که پوسته تخم مرغ در اين حالت دچار انقباض نميگردد درداخل تخم مرغ حالت خلا ايجاد شده و در نتيجه آن هوا و باکتريها از طريق منافذ موجود بروي پوسته به داخل تخم مرغ کشيده مي شوند که اين امر موجب تشکيل اطاقک هوايي مي گردد . آلودگي باکتريايي تخم مرغ هاي جوجه کشي مي تواند با رعايت موارد پيشگيرانه زير به ميزان زيادي کاهش يابد :
– لانه هاي تخمگذاري را تميز نگه داشته و با مواد مناسبي پر نمايند .
– تکرار دفعات جمع آوري تخم مرغ حداقل 3 بار در روز که در روزهاي گرم بايد بيشتر نيز باشد
– به حداقل رساندن تعداد تخم مرغهاي گذاشته شده روي زمين با در نظر گرفتن حداکثر 4 پرنده به ازا هرلانه تخمگذاري و کم کردن ارتفاع بعضي از لانه ها تا سطح زمين در هفته اول توليد جهت کمک به پرندگان براي عادت به تخمگذاري دراين لانه ها .
– استفاده از ظروف تميز براي جمع آوري تخم مرغ .
– تميز کردن تخم مرغهاي کثيف بلافاصله بعد از تخمگذاري
– اجتناب ازتميز نمودن و پاک کردن تخم مرغها به وسيله دستمال نم دار و کثيف زيرا اين طريقه سريعترين راه آلوده نمودن تخم مرغ مي باشد معمولا جهت پاک کردن توده هاي بزرگ کثافات بر روي پوسته تخم مرغ ازکاغذ سمباده استفاده مي شود .
– بکارگيري دستور العمل کارخانه هاي سازنده مواد ضد عفوني کننده وفرمالدئيد در ارتباط با غلظت آنها در هنگام شستشو يا دود دادن تخم مرغها .
– سرد نمودن تدريجي تخم مرغها قبل از بسته بندي آنها جهت نگهداري
– پرهيز ازعرق کردن تخم مرغها قبل از بسته بندي آنها جهت نگهدري .
– ممانعت از افزايش بيش از حد رطوبت در محل نگهداري تخم مرغ زيرا با تشکيل قطرات شبنم باکتريها ميتوانند به دليل تراکم بيش از حد اب در فضا به آساني از طريق منافذ موجود برروي پوسته وارد تخم مرغ شوند .
نگهداري طولاني مدت
اززماني که تخمگذاري انجام مي شود تخم مرغ از نظر فيزيکي دستخوش تغييراتي گرديده و در عين حال موردهجوم باکتريها قرار مي گيرد اين تخم مرغها قابليت جوجه درآوري خود را تاحد معيني ازگزند اين تغييرات حفظ مي کنند با افزايش اين تغييرات قابليت جوجه درآوري به سرعت کاهش مي يابد تحت شرايط کاملا مطلوب نگهداري و ذخيره تخم مرغ ، قابليت جوجه درآوري بعد ازگذشت 4-5 روز اول با احتساب ميانگين 2 درصد در روز شروع به کاهش مينمايد بنابراين توصيه مي شود که تخم مرغها را به مدت بيش از يک هفته نگهداري ننمايند .ميزان تبخير آب از تخم مرغها به درجه حرارت و رطوبت بستگي دارد در صورتي که تخم مرغ ميزان زيادي از آب خود را در اثر تبخير در طول مدت زمان نگهداري از دست بدهد جنين داخل تخم مرغ قادر به رشد کامل نبوده واحتمالا قبل از خوابانده شدن تخم مرغ در دستگاه جوجه کشي از بين مي رود .
حمل ونقل و صدمات مکانيکي
بي دقتي و برخورد خشن درهنگام حمل و نقل تخم مرغهاي قابل جوجه کشي ميتواند سبب درهم ريختگي وگسيختگي ساختمان ظريف داخل تخم مرغ گرديده و معمولا متعاقب آن مرگ و مير جنين مشاهده مي شود در صورت نياز به حمل و نقل تخم مرغها از محلي به محل ديگر و تکان خوردن آنها درهنگام حمل و نقل نکته اي که بايد بدان توجه بسيار زيادي نمود عدم حرکت تخم مرغها 24 ساعت قبل ازخواباندن آنها مي باشد تا بدين صورت درصد جوجه درآوري تخم مرغها بالاتررود .
خواباندن تخم مرغهاي بسيار بزرگ يا کوچک
شروع مراحل رشد جنيني در خلال 25 ساعت اول و يا هنگام عبور زرده از مجراي تخم و تشکيل لايه هاي مختلف آن از قبيل سفيده ، غشاها و پوسته ميباشد سردکردن تخم مرغها درهنگام نگهداري آنها مانع از پيشرفت مراحل جنيني مي گردد وتا هنگامي که تخم مرغ دوباره گرم شود جنين فاقد رشدخواهد بود دراين حالت جنين داخل تخ مرغ مي تواند به خوبي براي مدت يک هفته ويا بيشتر به بقاي خود ادامه دهد جهت دستيابي موفقيت آميز به اين هدف جنين داخل تخم مرغ بايد تا مرحله بلاستولا به رشد خود ادامه دهد در صورتي که تخم مرغ به مدت طولاني در قسمت رحم باقي بماند رشد جنيني به مرحله اي مي رسد که سرد نمودن و نگهداري آن سبب مرگ جنين خواهد شد از طرفي تخم مرغهاي بسيار کوچک در مدت زمان کمتري ازمجراي تخم عبور مي نمايند و بنابراين قبل از رسيدن به مرحله بلاستولا از مجراي تخم خارج مي گردند در اين حالت نيز سرد کردن و نگهداري اينگونه تخم مرغها سبب مرگ جنين در داخل آنها مي شود .