جوجه محلی
جوجه محلی

بیماری هایی که سوددهی جوجه های گوشتی خاورمیانه را تحت تأثیر قرار می دهند.

تولید کنندگان جوجه های گوشتی در خاورمیانه مواجه با یکسری بیماری هایی هستند که روی میزان رشد و ضریب تبدیل غذایی تأثیر منفی گذاشته و مرگ ومیر جوجه ها را افزایش می دهد، میزان ضرر و زیان اقتصادی ایجاد شده توسط این بیماری ها توسط نوع بیماری ومدت زمان درگیری گله و شرایط کنترلی و پیشگیری که صاحبان گله ها در پیش می گیرند، تحت تأثیر قرار می گیرد. 


بطور معمول بیماری های طیور براساس شدت شان نیز می توانند مورد تقسیم بندی قرار گیرند بیماری های با شدت بالا شامل آنفولانزای طیور با بیماری زایی بالا و بیماری نیوکاسل احشایی حاد (
VVND) می باشد. نیوکاسل احشایی حاد بخصوص در گله های مادر باعث مرگ ومیر بالایی می شود. دربسیاری از کشورهای خاورمیانه این بیماری با استفاده از ترکیب (بیوسکوریتی و واکسیناسیون) کنترل شده است.

ایران ، عربستان سعودی ، پاکستان واحتمالا” کشورهای دیگری نیز مشکل بیماری آنفولانزای طیور متوسط تا حاد را به تنهایی یا همراه با بیماری های دیگر داشته اند. در تعدادی از کشورها پایشهای سرمی وجود آنتی بادی بر علیه آنفولانزا را نشان داده است واضح است که سویه های با حدت متوسط H5 وH7 تحت تأثیر موتاسیون، قابلیت تبدیل به سویه های با حدت بسیار بالا را دارند.

این مسأله باعث ایجاد آنفولانزایی با بیماری زایی بسیار حاد در آمریکا در سال 1984، مکزیک شمالی در سال 1994 ، و ایتالیا درسال 1999 شده است .

خسارت مداوم

بیماری های مخربی باعث وارد آمدن خسارات مداومی تقریبا” به کل کشورهای خاورمیانه می شود. بیماری های عفونی در گله های تجارتی بصورتی منفرد اتفاق نیفتاده بلکه مجموعه بیماری هایی هستند که در طول دوره رشد جوجه ها را مبتلا می کنند.

ویروس های تضعیف کننده سیستم ایمنی و عوامل تنفسی مکررا” بصورت سینرژیسم دیده می شوند و سپتی سمی ای . کولایی و تورم کیسه های هوایی با منشا کلی فرمی عامل اصلی مرگ ومیر وکاهش رشد شناخته شده است. ویروس های ضعیف کننده ایمنی شامل ویروس های موجد بیماری مارک ، بیماری گامبورو و ویروس کم خونی عفونی جوجه ها می باشند که باعث کاهش ایمنی همورال و ایمنی بافتی شده ، تأثیر ویروسهای تنفسی را افزایش داده و پاسخ به واکسیناسیون را کاهش می دهند . ویروس های عامل بیماری گامبورو و مارک به میزان زیادی نسبت به عوامل محیطی مقاوم هستند و در جاهاییکه ضد عفونی نشده اند باقی خواهد ماند. وجود گله های چند سنی یا نزدیک بودن مرغداریها به هم موجب مواجه زود هنگام گله های طیور با این ویروس ها شده و تضعیف پاسخ های ایمن را خواهیم داشت.

ویروس عفونی جوجه ها قابلیت انتقال عمودی از گله های مادر به جوجه ها را دارد، از اینرو ایجاد ایمنی مناسب در گله های مادر جهت جلوگیری از این انتقال ضروری می باشد همچنین وجود آنتی بادی مادری کافی بر علیه بیماری های نیوکاسل ، گامبورو و برونشیت در جوجه ها ضروری است که این امر با هیپرایمینایمون کردن گله مادر حاصل می شود.

برنامه های هماهنگ

در کمپانی هایی که بصورت مستقل عمل کرده و به امر فروش دان ، جوجه یکروزه و جوجه های گوشتی مشغول اند، علاقه کمی نسبت به تحقیق در مورد(بیوسکوریتی)، واکسیناسیون گله های مادر وحذف بیماری های دارای قابلیت انتقال عمودی وجود دارد. هر بخش از این نوع صنعت تنها به افزایش سوددهی خود فکر می کند، بدون اینکه توجهی به موفقیت دیگر اجزای زنجیره تولید بکند. ولی شرکت های معظمی که حوزه عمل وسیعی دارند در مورد کیفیت دان ، تولید جوجه های عاری از بیماری های دارای انتقال عمودی وکافی بودن میزان آنتی بادی های مادری در جوجه ها تحقیق می کنند.

ضریب تبدیل غذایی و ماندگاری جوجه های گوشتی در چنین شرایطی به بهترین وضعیت خود خواهد رسید. در این نوع صنعت هربخش تولیدی هزینه ودرآمد خود را براساس جوجه گوشتی قابل عرضه به بازار محاسبه می کند. این نوع برنامه های هماهنگ با هم ،بروز بیماری ها و پیامدهای حاصله را به حداقل می رساند. تجربیات عملی که در طول 30 سال گذشته بدست آمده است، اهمیت و ارزش پیشگیری از بیماری ها را نشان می دهد. شرکت های بزرگی در آمریکای شمالی و اروپای غربی تأکید بر(ریشه کنی بیماری های منتقله به طریقه عمودی ، بیوسکوریتی سطح بالا و استفاده از برنامه های واکسیناسیون مؤثرتر) دارند.

در مقایسه با این برنامه ها در تعدادی از کشورهای خاورمیانه هنگام مواجهه با شیوع بیماری ها و افزایش مرگ ومیر پرنده ها که اثر ترکیبی از بیماری های ضعیف کننده ایمنی و بیماری های تنفسی حاصل شده است ، از مصرف میزان بالای آنتی بیوتیک جهت درمان گله استفاده می شود. استفاده ناصحیح از آنتی بیوتیک ها تا 20 درصد هزینه های تمام شده جوجه های گوشتی را می تواند شامل شود. تجویز طولانی مدت و بیشتر از حد آنتی بیوتیک هایی نظیر کینولون ها، ماکرولیدها و داروهای سولفانامیدی منجر به بروز مقاومت های وسیع دارویی شده است . این مساله نه تنها تأثیرات داروها را کاهش می دهد، بلکه دلیل عمده بروز مقاومت دارویی دربین جمعیت انسانی می باشد. تجویز بی هدف داروها جهت مقابله با سپتی سمی ای.کولایی ممکن است تا 2 روز قبل از فروش جوجه ها ادامه داشته باشد. عدم رعایت صحیح زمان پرهیز از مصرف داروها منجر به آلوده شدن زنجیره غذایی و مصرف مواد پروتئینی واجد باقی مانده های دارویی می شود.

تجویز بی هدف داروها

دامپزشکانی که آموزش تئوریکی لازم را دیده اند با آزمایشگاههای تشخیصی دولتی ، کارخانجات تهیه دان و تهیه کنندگان جوجه همکاری دارند .اما بهرحال مشکلاتی در رابطه با همه گیرشناسی بیماری ها، تداخل عوامل بیماری زا با محیط و اقتصاد تولید وجود دارد. دامپزشکان آموزش های لازم را دیده اند تا بدون بررسی های دقیق علمی و اقتصادی آنتی بیوتیک ها را تجویز نکنند اما توسط تولید کنندگان و صاحبان مزارع تحت فشار قرار داده می شوند تا بدون بررسی های کافی داروها را تجویز کنند.

وجود رشتـــه های تخصصی در زمینه پیشگیری از بیماری ها ضروری است و وجود برنامه هایی در زمینه مدیریت تهویه ، ایمونیزاسیون ، روش های تشخیصی آزمایشگاهی و تجربی و تفسیر رکوردهای تولید و سرولوژی لازم است . در بعضی موارد دامپزشکانی از آمریکا و اروپای غربی توسط شرکت های بزرگ به خدمت گرفته شده اند تا بیماری را با استفاده از (پیشگیری و درمان صحیح آنها) کنترل کنند.دامپزشکان در بیشتر کشورهای خاورمیانه امکانات تشخیص محدودی دارند، آزمایشهای سرولوژی از طریق الیزا گران تمام می شود و جداسازی و تشخیص عوامل بیماری زای طیور بعلل ( وجود تعدادکم تکنیسین های ماهر، نبود تخم مرغ های SPF ، نبود سیستم های کشت بافتی و مواد لازم آنها) دچار وقفه می شود. عمده ترین مشکلاتی که در زمینه بیماری های طیور در خاورمیانه وجود دارد شامل عفونت های ویروسی و باکتریهایی می شودکه به هر دو طریقه افقی و عمودی منتقل شده و بصورت ترکیبی از بیماری های سیستمهای تنفسی و گوارشی را درگیر می کنند.

بیماری مایکوپلاسما

این بیماری قابلیت انتقال عمودی داشته و در هر دو مزارع اجداد و مادردیده شده منجر به کاهش رشد جوجه های گوشتی همراه با افزایش حساسیت نسبت به تورم کیسه های هوایی با منشا ای.کولایی می شود.

بیماری مایکوپلاسما (با منشاء مایکوپلاسما گالی سپتکیوم و مایکوپلاسما سینوویه ) توسط معیارهای صحیح بیوسکوریتی که در گله های اجداد اعمال می شود و این گله ها از مزارع لاین عاری از بیماری تهیه می شوند، می تواند کنترل شود. این بیماری ها با سوددهی تناسب معکوس دارد. معیارهای کنترلی شامل واکسیناسیون گله های مادر سالم با استفاده از واکسن های تخفیف حدت یافته درطی دوره پرورش می باشد. باکتری های مایکوپلاسما (کشته) معمولا” تأثیری ندارند. این بیماری در جوجه ها می تواند توسط تجویز صحیح داروهایی نظیر تایلوزین، لینکومایسین و دیگر داروهای ازبین برنده مایکوپلاسما تضعیف شود. واکسیناسیون گله های مادر و تجویز آنتی بیوتیک های عاری از بیماری زای خاص پیشگیری کننده، سودمند است و تأکید شده است که ریشه کنی Mg برای سودمندی صنعت طیور لازم و ضروری است .

بیماری های مارک

این عفونت همه جا گیر، باعث تضعیف ایمنی و سپتی سمی ای. کولایی متعاقب آن در کشورهای خاورمیانه می باشد. برنامه های کنترلی جهت تضعیف این بیماری در جوجه های گوشتی شامل برنامه های جوجه ریزی همسن، ضدعفونی سالن ها بین دوره های مختلف جوجه ریزی و استفاده از برنامه های واکسیناسیونی مؤثر می باشند. در کشورهای خاورمیانه استفاده از واکسن های HTV همرا ه سلولی یا واکسن های ترکیبی HTV_SB که بصورت داخل تخم مرغی و یا زیرجلدی در جوجه های یکروزه استفاده می شوند ضروری می باشد، در گله های مادر باید واکسن های سویه ریسپس استفاده شود که میزان بالایی از ایمنی را بوجود آورده و مشکل تداخل با آنتی بادی های مادری از بین می رود. تاکید شده است که واکسن لئوفیلیزه بیماری مارک دربرابر نوع بیماریزای سویه های وحشی که در خاورمیانه وجود دارند تأثیری ندارد.

بیماری بورس عفونی 3 ( گامبورو)

مهمترین تضعیف کننده سیستم ایمنی، ویروس عامل این بیماری می باشد که منجر به پاسخ ضعیف نسبت به واکسیناسیون شده و حساسیت پرنده ها را نسبت به عفونت های تنفسی و سپتی سمی ای.کولای ثانویه افزایش می دهد. کنترل بیماری بورس عفونی (IBD) نیازمند انتقال میزان بالای آنتی بادی مادری می باشد. این امر با استفاده از تجویز واکسن های زنده تخفیف حدت یافته جهت تحریک سیستم ایمنی گله های مادر درطی دوره پرورش آنها حاصل می شود. تزریق واکسن های روغنی کشته در موقع انتقال آنها ودر صورت نیاز در اواسط تولید، انتقال آنتی بادی کافی به نتایج را ممکن می سازد. تحت شرایط ریسک بالای مواجهه با سویه های بیماری زای IBD ، گله ها می توانند بصورت تجویز داخل تخم مرغ یا تزریق زیرجلدی در سن یکروزگی ایمن شوند. هردوی واکسن های تخفیف حدت یافته و یا ترکیبی از ویروس زنده همراه با فاکتور خنثی کننده می توانند استفاده شوند.

واکسن های تخفیف حدت یافته همرا ه با آب آشامیدنی و با رعایت احتیاط های لازم بصورت متوالی در دوره رشد می تواند استفاده شود. انتخاب سویه واکسن وزمان تجویز واکسن با استفاده از پایشهای سرولوژی صورت می گیرد که زمان کاهش آنتی بادی های مادری ، پاسخ به واکسیناسیون اولیه وسن ابتلای به بیماری تعیین می شود.

علائم بالینی ناشی از مواجهه گله با عفونت می تواند از طریق مشاهده و ویزیت گله ها، میزان مرگ ومیر و آزمایشهای پس از مرگ مورد بررسی قرار گیرد. در گله هایی که شیـــــوه پیشرونده سپتی سمی ای. کولایی دیده می شـــــود، جوجه های مبتــــلا ، آتروفی بورس فابرسیوس را نشان می دهند که بیانگر مواجهه قبلی جوجه ها با ویروس بیماری بورس عفونی می باشد. واضـــــــح تر

اینکه بطور معمول جوجه های غیر مبتلای گله ، فرم و اندازه بورس شان متناسب با سنشان می باشد.

بیماری نیوکاسل حاد

بیماری نیوکاسل حاد تقریبا” در تمام کشورهای خاورمیانه بصورت اندمیک وجود دارد وشیوع آن در اثر عملکرد واکسیناسیون های فشرده می باشد. وقتی که گله ها در جای خاصی، به میزان 60 -40% حساسیت در برابر این بیماری می رسند، شیوع کلینیکی بیمار VVND اتفاق می افتد. رفت و آمد افراد، ماشین های حمل دان و بار می توانند ویروس این بیماری را وارد مزرعه کرده و عفونت را مابین قسمت های مختلف مزرعه منتشر کنند. بعضی مناطق نزدیکی واحد های مستقل مرغداری با هم دیگر همراه با روش های بیوسکوریتی ضعیفی که دارند یک مجموعه چند سنی عظیمی را بوجود می آورند که ممکن است صدها کیلومتر مربع گستردگی داشته باشند. محافظت گله ها بر علیه VVND برنامه واکسیناسیون صحیحی می خواهد.

تجربه نشان می دهد واکسن هیچنر تخفیف حدت یافته که بصورت اسپری استفاده می شود باید با واکسن های کشته تزریقی که واحد میزان بالایی آنتی ژن است همراه شود. سپس گله ها با واکسیناسیون های مداومی که با فاصله 10 روزه انجام می شوند، در طی دوره پرورش بر علیه بیماران ایمن شوند. وقتی که سیستم ایمنی ابتدا با واکسن سویه هیچنر تحریک می شود، در گله های عاری از مایکوپلاسما و با مدیریت و سیستم تهویه قابل قبول، می توان از واکسن سویه لاسوتا استفاده کرد. سویه واکسنی که استفاده می شود بستگی به میزان ریسک ابتلای به بیماری و سن مواجهه با بیماری دارد که توسط بررسی سرمی آنتی بادی ها معلوم می شود. در جاهاییکه VVND اندمیک است سویه های اولستر، V4 و سویه های با منشا گوارش بعلت ایجاد ایمنی ناکافی توصیه نمی شوند. توصیه می شود که قابلیت هر برنامه واکسیناسیونی با استفاده از مواجهــــه جوجه های گوشتی 30 روزه با سویه های وحشی ویروس عامل VVND تحت شرایط کنترل شده آزمایشگاهی مورد ارزیابی قرار گیرد.

لارنگوتراکئیت

این بیماری در تعداد خاصی از کشورها اندمیک است و ممکن است بر اساس یک زمینه فصلی، رخداد لارنگوتراکئیت را در این کشورها داشته باشیم .تشخیص زود هنگام این عفونت با استفاده از جداسازی وتشخیص عامل بیماری یا با استفاده از پایشهای سرولوژیک جهت کنترل این بیماری حیاتی است.

متعاقب شیوع این بیماری ، اجرای برنامه واکسیناسیون مؤثر بدون کوچکترین تأخیری لازم و ضروری است. مطالعات در آمریکا نشان می دهد که واکسن های با منشاء تخم مرغی نسبت به واکسن های با منشاء کشت سلولی ایمنی بهتری را بوجود می آورند واکسن ها می توانند بصورت قطره چشمی یا همراه با آب آشامیدنی تا 7 روز قبل مواجهه با بیماری مصرف شوند. تاکید شده است که واکسن این بیماری تنها در مناطقی استفاده شود که بیماری در آن منطقه تشخیص داده شده است. گله های واکسینه شده ویروس لارنگوتراکئیت را به مدت زمان طولانی دفع خواهند کردو گله های مادر و پولت های تجارتی ممکن است ویروس را به نقاط جدید وارد کنند.

لکوز طیور – سویه ز 2

این عفونت به طریقه عمودی منتقل شده و اولین بار در سال 1990 در طیور مادر دیده شده است . پیشرفت هایی که در زمینه تکنیک های بیولوژیکی مولکولی حاصل شده منجر به تشخیص گله های آلوده شده و به پرورش دهندگان این اجازه را داده تا تقریبا” عفونت را از بین ببرند. درچند سال گذشته خسارات حاصل از این بیماری کاهش داشته است. این بیماری بطور معمول در گله های مادر دیده شده و با افزایش مرگ ومیر پیش رونده مشخص می شود که می توانـد 40-20 درصد خروس ها و مرغ ها را شامل شـــود.علایم کالبد گشایی شامل تومورهای احشایی و استخوان ها وجناغ می باشد.

نتایج حاصل از گله های آلوده ممکن است عدم رشد نشان دهند. براساس گزارش های اولیه تحت شرایط آزمایشگاهی این بیماری ضعیف کننده ایمنی نیست . بهر حال ممکن است تحت شرایط تجربی تقابل اثر هایی مابین این عفونت و بیماری مارک و بیمــــاری کم خونی عفونی جوجه ها رخ دهد. گله های درگیر می توانند با استفاده از شناسایی میزان بالای آنتی ژن P 58 اختصاصی موجود در آلبومین تخم مرغ ها وسواب هایی کلواکی تشخیص داده شوند. تاکید شده است که در استفاده از آزمایش الیزا تعدادی مثبت کاذب وجود دارد. تایید تشخیص جداسازی و شناسایی ویروس لوکوز با استفاده از تکنولوژی واکنش های زنجیره ای پلی مر از ترانس کریپتاز معکوس صورت می گیرد. این آزمایش ها تنها در آزمایشگاه های مجهز اروپایی می تواند انجام بگیرد.

کلی باسیلوز

این عفونت یک بیماری اختصاصی نیست اما در نتیجه تضعیف ایمنی و عفونت تنفسی بوجود می آید. کلی باسیلوز و تورم کیسه های هوایی در اثر مایکوپلاسما، مواجهه با سرما در طی دوره پرورش وعدم وجود تهویــــه کافی در طی نیمه دوم دوره پرورش تشــــدید می شود. تغییرات روزانه دما، میزان بالای گرد وغبار و انباشته شدن آمونیاک گله ها را مستعد اثرات عفونت های تنفسی کرده و شیوع سپتی سمی ای. کولایی در سطح گله افزایش خواهد یافت . تضعیف ایمنی و بخصوص بیماری بورس عفونی پاسخ سیستم ایمنی را کاهش داده و بعنوان عاملی در جهت بروز کلی باسیلوزهای مجدد معرفی شده است . این بیماری می تواند با استفاده از اعمال برنامه های صحیح واکسیناسیون برعلیه بیماری های ضعیف کننده ایمنی و بیماری های تنفسی کاهش داده می شود. این امر نیازمند انتخاب سویه های واکسن مناسب و تعیین صحیح زمان تجویز واکسن می باشد. مؤثر بودن برنامه های واکسیناسیون باید با استفاده از پایش های سرمی بررسی شود.

کلرینــــه کردن آب به میزان mpp 2 ، شستشوی مکرر سیستم های آبرسانی جهت ممانعت از تجمع اجرام و عوامــــل عفونی در لوله های آب وقوع کلی سپتی سمی را کاهش خواهد داد. تجویز آنتی بیوتیک حتی اگر بر اثر آزمایش تعیین حساسیت میکروبی نیز صورت بگیرد، مرگ ومیر را تنها درطی زمان درمان، کاهش خواهد داد. تجویز آنتی بیوتیک باید بر اساس قوانین دارویی موجود صورت بگیرد. هزینه تجویز داروها قابل توجه بوده و در تجویز آنها باید ارزیابی ( سودمندی هزینه ) صورت بگیرد.


سندرم تورم سرا

این بیمــــــاری تظاهر اختصاصی سلولیت ای کولایی بوده و در گله درگیـــر تا 15 درصد مرگ ومیر در اثر تـــورم دور چشمـــــی و کلـــی سپتی سمی ناشی از آن می تواند اتفاق بیفتد. منشـــاء این عارضه چند عاملی بوده و نیازمنــــد تضعیف ایمنی توسط بیماری های گامبورو، کم خونی عفونی جوجه ها و مارک می باشد وپاسخهای ایمنی همورال و پاسخهای ایمنی بافتی موضعی تضعیف می یابند. برخی استرس های تنفسی به همراه تهویه پایین تر از حد ایده آل منجر به تجمع گرد وغبار و آمونیاک می شود. عفونت های مستعدکننده شامل پنومو ویروس ها، کرونا ویروس ها( برونشیت عفونی) و یا بیماری نیوکاسل سنتوژن می باشند که عفونت بخش فوقانی دستگاه تنفسی را بوجود می آورند . پنومو ویروس ها بطور اختصاصی التهاب ملتحمه، التهاب کام و مجرای بینی را ایجاد می کنند.

جوجه های مبتلا چشمهایشان را مورد خارش قرار داده و به کولای بیماریزا امکان تهاجـــم به بافت های زیر جلوی چشم ها وسر را می دهند. وارد آوردن جراحت به سر وبافت لنفاوی ملتحمه وضعیت حاصل را مستعد ایجاد سلولیت می کند. پرندگان دارای وضعیت خفیف بیماری می توانند به پن دیگر منتقل شده و با در اختیار گذاشتن آب وغذا حفظ شوند. عوامل بیماریزایی که گله ها را در خاورمیانه درگیر می کنند تقریبا” شبیه جدایه هایی هستند که در نیم کره غربی دیده می شوند. شدت و دامنه بیماری ها به علل ذیل در کشورهای خاورمیانه بالاتر است :

وجود استانداردهای پایین بیوسکوریتی، فروش پرنده زنده ، برنامه های واکسیناسیون غیر مؤثر ، امکانات تشخیصی ناکافی و تاکید بیش از حد به درمان این آنتی بیوتیکی ، مشکلات مربوط به تکنولوژی با استفاده از آموزش و تحقیق می تواند حل شود. نقایص ساختاری نیز در طی زمان و با حرکت این صنعت بطرف یکپارچگی می تواند حل شود.

آیا تونستیم بهتون کمک کنیم؟

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد.

بیست + 5 =